Artikel door: Nore van Roekel over kwetsbaarheid – Ken jij het gevoel; dat je in een ruimte bent met iemand of meerdere mensen, maar dat je je toch alleen of ongewenst voelt en dit nare gevoel bij jezelf houdt? Dit gevoel kan voorkomen in op het oog heel verschillende situaties, zoals een vergadering van je werk, in je vriendengroep, in contact via sociale media of misschien zelfs bij je partner. Daarmee komt de vraag op: Hoeveel houden wij eigenlijk voor onszelf in professionele en persoonlijke relaties om onszelf te beschermen voor een mogelijke afwijzing of een negatieve reactie en in hoeverre is ons niet kwetsbaar op durven stellen uiteindelijk gunstig voor onszelf?
Waarom durven velen zich niet kwetsbaar op te stellen?
De huidige maatschappij lijkt tweedelig. Aan de ene kant heeft het uiten van succes in studeren, carrière, vriendschappen en in de liefde nog nooit zo centraal gestaan. Daarnaast lijkt er echter achter de schermen ook een groeiende onzekerheid te bestaan. ‘Druk’ in meervoudige betekenis lijkt het kernwoord want velen ervaren grote druk om een succesvol leven te creëren en roepen dan ook tegen iedereen; “ik heb het op het moment toch zo druk”, terwijl ´op het moment´ eigenlijk meer ´iedere dag´ lijkt te betekenen.
Daarbij hoort de behoefte om onze ‘drukke succesvolle’ levens publiekelijk te delen. Dit kan in een kritisch licht gezet worden gezien de onzekerheid die het in velen teweeg brengt. Sociale media lijkt niet alleen de druk op een succesvolle carrière en studie (LinkedIn) te verhogen, maar ook in nieuwe gebieden als esthetiek en relationeel (Instagram, Facebook). Zo zijn er talloze foto’s te vinden van een bruisend sociaal leven, de perfecte onbreekbare relatie en een bloedmooi uiterlijk wat verkregen lijkt zonder moeite. Wellicht is het in dit licht niet zo gek dat velen hierdoor persoonlijke druk ervaren en het gevoel krijgen dat ‘iedereen het beter heeft dan zij’. Als deze overtuiging zich eenmaal genesteld heeft en niet besproken wordt dan kan het, soms zelfs onbewust, tot onzekerheid leiden. Hiermee belanden we weer bij het thema waarmee ik begon; wie durft er tegenwoordig nog de volledige representatie van zichzelf te geven op sociale media en in situaties waarin het wellicht lastig is jezelf kwetsbaar op te stellen?
Let’s take a selfie
De positieve kant van sociale media wil ik zeker ook belichten want er moet geen teniet gedaan worden aan het feit dat sociale media simpelweg door velen als heel leuk ervaren wordt en het ook iets waardevols kan creëren. Zo kijk ik naar mijn sociale media als een accurate representatie van mezelf en als iets wat door de jaren heen een fotocollage is geworden van mijn mooiste momenten. Echter, het is natuurlijk niet het hele verhaal. Sociale media laat anderen zien wat je zelf kiest te laten zien en als ik door mijn eigen Instagram scrol kan ik je ook bij iedere foto iets vertellen wat er tegelijkertijd op de achtergrond speelde wat misschien minder mooi was.
Raised like this
Hoe men opgroeit kan een relatie hebben met de mate waarin iemand zichzelf op latere leeftijd kwetsbaar op durft te stellen. Het ene uiteinde van het spectrum zijn de ouders die te hoge eisen en verwachtingen stellen waardoor een kind het idee krijgt dat het nooit goed genoeg zal zijn als zichzelf en zich dus zal moeten vormen naar de verwachtingen van de ouders. Het gevoel van het kind op die manier niet gehoord te worden kan een diepe onzekerheid achterlaten, wat het moeilijk maakt een eigen pad los van iedereen en de bijbehorende kritiek te bewandelen. Kinderen die opgroeien onder de druk van te hoge verwachtingen vinden het dus vaak moeilijk zich kwetsbaar op te stellen.
Het andere einde van het spectrum zijn de ouders die geen grenzen en verwachtingen stellen waardoor een kind zich ook ongezien en ongehoord kan voelen. Op latere leeftijd kan de angst om door anderen ook niet gehoord en gezien te worden, wanneer het niet zou meedeinen met de algemene opvatting, het lastig maken om zich kwetsbaar op te durven stellen.
Muren optrekken
Buiten deze twee uitersten in opvoedingsstijlen lijkt er een algemene angst voor kwetsbaarheid te bestaan. Deze angst voor kwetsbaarheid gaat vaak samen met de angst dat een mogelijke afwijzing harder aankomt wanneer men zich kwetsbaar opgesteld heeft en de angst dat het herstel na een afwijzing in kwetsbaarheid vaak langer zal duren. Muren ophouden totdat er honderd procent zekerheid is lijkt dan een goede strategie. Maar hoe beïnvloedt deze strategie professionele en persoonlijke relaties?
Er zijn talloze situaties te benoemen waarin dit een negatieve invloed lijkt te hebben: Collega’s die elkaar op de werkvloer de silent treatment geven omdat beide partijen niet willen toegeven dat het conflict hun raakt en stress oplevert. Onderliggende conflicten in vriendengroepen waardoor de groep uiteindelijk uit elkaar valt. Personen die zo lang in veilige afstand om elkaar heen draaien dat de chemie al weggeëbd is voordat het hoge woord eruit komt. Of een conflict dat de hele omgang met een partner tekent omdat niemand de olifant in de kamer durft te benoemen. In al deze bovengenoemde gevallen springt een overeenkomstig kenmerk erbovenuit; de angst de eerste te zijn die zich kwetsbaar moet opstellen en daarbij de gepaarde angst dat de andere partij niet meegaat met als gevolg dat diegene die zich als eerste kwetsbaar opstelde als enige aangetast achter blijft.
“Falen is ook een optie, mislukkingen brengen ons verder”
Wellicht is de eerste te nemen stap te accepteren dat falen ook een optie is en dat mislukkingen ons verder brengen. Een goede oefening kan zijn om op elk levensgebied een situatie voor je te halen waarin je faalde, ongemakkelijk was of iets verkeerds zei of deed en achter elk van die momenten aan iets te bedenken wat je in een latere situatie beter deed juist door die faalervaring. Op die manier wordt een faalervaring een leerervaring en als je een mislukking zo gaat zien dan draait die eerst negatieve ervaring opeens naar een positief perspectief. Het leren jezelf kwetsbaar op te kunnen stellen komt dus heel erg aan op jezelf. Het wordt makkelijker als het je eigen manier van communiceren wordt met het besef en de acceptatie dat het de ene keer je zal redden en de andere keer het je een te incasseren klap zal geven.
Kwetsbaarheid als directheid
Het lijkt alsof mensen die zich kwetsbaar op durven te stellen tegelijkertijd over een doortastendheid beschikken omdat kwetsbaarheid vaak gelijk staat aan directheid naar anderen. Wat ik hier aansnijd lijkt tegenstrijdig. Kwetsbaarheid zien als een vorm van directheid vergt namelijk dat we een andere blik werpen op kwetsbaarheid en de lading die het woord natuurlijk gezien bevat. Maar wanneer er bij stilgestaan wordt kan in feite kwetsbaarheid geen zwakke gedraging zijn, anders zouden we het namelijk niet lastig vinden om ons kwetsbaar naar anderen op te stellen.
Een ode aan de directheid
Kwetsbaarheid kan in dit licht ook gezien worden als directheid over gevoelens tegenover anderen, iets wat velen als extreem lastig ervaren. Openheid wellicht in het algemeen. Ikzelf had er nooit bij stilgestaan hoe weinig ik, wanneer ik me onzeker of alleen voel, daadwerkelijk zeg, ‘ik ben onzeker over..’, ‘ik voel me..’ terwijl het natuurlijk bij iedereen bekend zal voorkomen. Misschien doe ik het net als iedereen niet omdat het gevoel van kwetsbaarheid onprettig blijft, dus zelfs als je er een ode over schrijft. Maar wat zou het ons kunnen opleveren als we wel opener en directer naar elkaar durfde te zijn? Wellicht meer begrip en eerlijkere conversaties? Maar hoe stel je je eigenlijk op een comfortabele, sociaal acceptabele manier kwetsbaar / direct op? Leren we dat eigenlijk wel in de mate zoals we nodig zouden hebben? Diegenen die dit op een constructieve manier kunnen, beschikken naar mijn mening over een talent en daarmee wordt dit stuk tegelijkertijd een ode aan de directheid.
Direct is bot?
Wellicht gaat het bij directheid om een fijne lijn die niet iedereen feilloos aanvoelt, want wanneer slaat direct zijn om in simpelweg bot zijn? Toch lijken er een aantal handvatten te bestaan om weg van de botheid te blijven. Zo lijkt de kunst van je gevoel delen te vallen en te staan bij de nadruk leggen op het eigen gevoel. Termen als ‘ik krijg het gevoel..’, ‘het komt op mij over..’ zouden aangenomen moeten worden. Een tweede handvat is wellicht een open deur, maar het in acht nemen van en het verplaatsen in de gevoelens van de ander is van groot belang voor het slagen van je communicatiedoel.
En daarmee wil ik mijn ode aan de kwetsbaarheid alias directheid eindigen, dus met een ode aan diegenen die de olifant in de kamer durven te benoemen en zich zo kwetsbaar op durven te stellen. Als jij het je zou voorstellen; zou je het sterk of zwak vinden als iemand zich kwetsbaar tegen jou zou opstellen? En, durf jij jezelf eigenlijk wel kwetsbaar en direct op te stellen?
Aanmelden voor online psychische hulp
Heb jij last van onzekerheid of met jezelf kwetsbaar durven op stellen en zou je daar hulp bij willen krijgen? Dit is mogelijk bij Psycholoog op Afstand. Hier kan een online psycholoog middels internet therapie online individuele psychologische hulp bieden.
Meld je aan voor een vrijblijvend gesprek met een online psycholoog. Wij bieden online therapie van San Marino, Belgrado (Servie), Ljubljana (Slovenië), Bratislava (Slowakaije) tot Madrid (Spanje) via Skype, Facetime, chat of email. Waar, hoe en wanneer jij wilt. Meld je nu aan voor een eerste gesprek. Dit kan via onderstaand contactformulier of mail (info@psycholoogopafstand.nl). Onze online (GZ-)psychologen zijn allemaal ervaren en universitair opgeleid (en BIG-gecertificeerd). Hierdoor bieden wij hoogwaardige online hulp.
Start vandaag nog met online therapie!
Vul onderstaand formulier in om je aan te melden voor een eerste gesprek met een online psycholoog of als je vragen hebt over onze werkwijze.
Ook kun je een bericht sturen naar info@psycholoogopafstand.nl
