Blog door: Nore van Roekel over anorexia – Recent kwamen eetstoornissen onder de aandacht in Nederland door de documentaire ‘Emma wil leven’. Ik denk dat deze documentaire door een aantal kijkers mede als erg ingrijpend werd ervaren omdat anorexia vaak anders voorgesteld wordt. Velen kennen anorexia namelijk als ‘een uit de hand gelopen dieetpoging’ of ‘gewoon een roep om aandacht’. De documentaire van Emma liet een heel ander beeld zien, namelijk het werkelijke beeld van een ernstige vorm van psychopathologie.
Het liet ook de dodelijke kant zien en het feit dat behandelen een moeilijk en intensief traject is zonder garantie van slagen. Ik ken echter ook personen, die met een eetstoornis te maken hebben gehad, die zich niet zo herkenden in de documentaire van Emma. Anoniem: “Emma’s doel was om haar belevenis van anorexia te laten zien. Daar is ze zeker in geslaagd. Voor de kijker is het echter wel belangrijk om te beseffen dat dit één verhaal over anorexia is. Iedereen die eraan lijdt heeft uiteindelijk zijn eigen verhaal omdat bij iedereen de uiting en het verloop zo anders is. Zo moet bijvoorbeeld niet het misverstand ontstaan dat iedereen niet kan stoppen tot de dood erop volgt. Er zijn meer verschillen. De één eet bijvoorbeeld helemaal niet meer en de ander eet nog wel maar dan een beperkt aantal calorieën. Wat helaas wel door ieder beleefd wordt, is het lijden dat deze psychische ziekte veroorzaakt.
Anorexia Nervosa
Deze blog gaat over anorexia nervosa, ook al is dit niet de enige eetstoornis. Anorexia wordt vaak genoemd omdat het de meest voorkomende eetstoornis en bovendien ook de dodelijkste psychische stoornis is. Een schrikbarende 25% van de anorexia patiënten wint de strijd niet. De andere eetstoornissen, bijvoorbeeld boulimia nervosa, verdienen natuurlijk niet minder aandacht, aangezien het net zoveel leed veroorzaakt.
Anorexia wordt gekenmerkt door het beperken van de energie-inname ten opzichte van de energiebehoefte, resulterend in een te laag gewicht; een intense vrees om aan te komen of dik te worden; een stoornis in de manier waarop de betrokkene zijn of haar lichaamsvorm of gewicht ervaart; een onevenredig grote invloed van het gewicht of lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf en het blijven ontkennen van de ernst van het te lage gewicht.
Eetstoornissen in de context
Het is belangrijk om na te gaan in welke context verstoord eetgedrag kan ontstaan. Deze context kan bij ieder persoon anders zijn, maar bepaalde contexten worden wel vaak genoemd. Voorbeelden hiervan zijn; misbruikt zijn, scheiding van ouders of het overlijden van een naaste. De context speelt vaak een grote rol in het ontstaan van eetproblemen, maar vaak is er sprake van een samenspel van context, genetische invloeden, maatschappelijke invloeden, enzovoort. Een voorbeeld van een genetische invloed is de aangeboren neiging tot perfectionisme in sommige personen. In het geval van anorexia kunnen er bijvoorbeeld strenge eisen gesteld worden aan het lichaam. Als het lichaam dan niet voldoet aan de ‘perfectie eis’ wordt dit als falen ervaren. Een voorbeeld van een maatschappelijke invloed is het heersende schoonheidsideaal. Worden bijvoorbeeld brede heupen of juist een “thigh gap” gewaardeerd.
Thuiscontext bij anorexia
Een andere contextuele factor die toonaangevend is in het wel of niet slagen van de behandeling is de thuiscontext. Als er maladaptieve patronen in de thuiscontext bestaan dan moet die aangepakt worden, anders zal de eetstoornis hoogstwaarschijnlijk niet of niet volledig verholpen worden. Het gaat hierbij om vaste patronen omtrent eten, zelfbeeld, copingstijl (manier waarop men omgaat met stress), enzovoort. Problemen in de thuiscontext vragen dus om familietherapie naast de individuele therapie. Hierin wordt vaak gewerkt aan de communicatie binnen een gezin, de sociale steun vanuit het gezin vergroten en er wordt vaak geprobeerd de familie in te schakelen als een vangnet bij een terugval.
Eetproblematiek in de familie
Een voorbeeld van een probleem in de thuiscontext die geregeld voorkomt is eetproblematiek in de familie. Anorexia zit dan echt ‘in de familie’. Dit kan mede verklaard worden door genetische factoren, maar omgevingsfactoren, hierbij de maladaptieve patronen in de thuiscontext, spelen ook een grote rol in het ontstaan van de generatie op generatie doorlopende eetproblematiek. Het gaat hierbij vaak over grootmoeder, moeders en dochters. Een voorbeeld van een maladaptief patroon in de thuiscontext is de volgende: Een dochter leert van haar moeder (zoals zij dat mogelijk weer van haar moeder heeft geleerd) dat een goed zelfbeeld gelijk geschakeld is met uiterlijk/gewicht. Dit kan bewust maar ook onbewust (hierbij kan je bijvoorbeeld denken aan negatief over zichzelf spreken na aankomen in gewicht) gebeuren. Dit gebeurt snel omdat kinderen bewust en onbewust veel overnemen van hun ouders. Daarnaast kunnen dochters het gedrag van hun moeder opvatten als: ‘Lijnen is normaal, zij zoekt geen hulp dus het is ongepast als ik hulp vraag.’ Dus ook in dit soort gevallen is familietherapie naast individuele therapie van groot belang. De kans op terugval is zonder familietherapie groot.
Instandhouders van verstoord eetgedrag
Zodra iemand een bepaalde stoornis ontwikkeld heeft zijn er altijd instandhoudende factoren die het destructieve gedrag in stand houden. In het geval van eetstoornissen zijn er een aantal factoren te benoemen die vaak een instandhoudende rol spelen: – Iemand heeft geen gezonde emotionele copingsstijl. Een voorbeeld van een ongezonde copingstijl is stress verminderen door zichzelf uit te hongeren. – Iemand heeft last van obsessies. Iemand is bijvoorbeeld geobsedeerd door het (lager wordende) getal op de weegschaal. – De media laten een beeld zien waarin een laag gewicht als iets positiefs en sterks neergezet wordt. – Personen die zich een faal in het leven voelen, kunnen nog wel eens trots zijn op hun extreme afvallen. Dit is namelijk iets wat wel erg goed lukt.
Eetstoornis gevolgen
Een eetstoornis kan gevolgen hebben op verschillende gebieden, wat het welzijn in het algemeen vermindert. Zo zijn er lichamelijke, psychische, cognitieve en sociale gevolgen. Men denkt vaak eerst aan de lichamelijke gevolgen van ondergewicht. Een aantal van deze gevolgen is: Meer kans op duizeligheid, misselijkheid, verstoorde hormoonhuishouding, darmproblemen, spierkramp, spierslapte, nierproblemen, lage hartslag, geen menstruatie, verminderde botopbouw, hartritmestoornissen, een hartstilstand en een kaliumtekort wat ook meer kans geeft op hartfalen. Daarnaast bestaan er ook mogelijke lichamelijke gevolgen door het compenseren van eten, door bijvoorbeeld te braken of laxeermiddelen te gebruiken. Voorbeelden hiervan zijn: Het verlies van vitamines en mineralen, een kalium tekort, keelpijn, hartproblemen, uitdroging, uitval van de darmen en beschadigt tandglazuur. Lichamelijk loopt iemand met een eetstoornis dus ernstig risico.
Vervolgens zijn er psychische gevolgen. Deze zaken zorgen voornamelijk voor het ervaren van leed. Een aantal mogelijke psychische gevolgen zijn: somberheid, lusteloosheid, piekeren, angst, negatief denken, eenzaamheid, schuldgevoelens, overgevoeligheid en een minderwaardigheidsgevoel. Daarnaast zijn er ook sociale gevolgen. Deze worden onder andere beïnvloed door hoe iemand zich mentaal voelt. Voorbeelden van sociale gevolgen zijn: Isolatie, verstoorde relaties, het verliezen van vrienden en het werkeloos raken / stoppen met een opleiding.
Als laatste zijn er ook cognitieve gevolgen. Deze gevolgen staan ook in verband met de lichamelijke/ emotionele conditie van een persoon. Als je lichamelijk en emotioneel uitgeput bent dan is het ook moeilijk om cognitief goed te presenteren. Cognitief gerelateerde gevolgen kunnen zijn: moeite met concentreren, weinig ruimte voor andere gedachten dan gedachten over eten en je geestelijk minder sterk voelen.
Overigens gaan stoornissen ook vaak gepaard met andere stoornissen, bijvoorbeeld angststoornissen en depressie. Als iemand bijvoorbeeld aan een eetstoornis en een depressie lijdt, dan krijgt diegene te maken met de gevolgen van beide stoornissen. Bij het geval van comorbiditeit met depressie kan diegene bijvoorbeeld ook last hebben van suïcidaliteit, somberheid en schuldgevoelens.
Wat is een goede aanpak bij de behandeling van anorexia?
Allereerst is het belangrijk dat er zo vroeg mogelijk goede begeleiding ingeschakeld wordt. Psychologische hulpverlening speelt hierbij de grootste rol. Het is belangrijk dat de psycholoog, naast de behandeling uitvoeren, aandacht steekt in het overtuigen van de patiënt dat het echt kan veranderen als de motivatie er is, ongeacht zijn/haar geschiedenis, leeftijd, enzovoort. Ook moet de naaste omgeving geïnformeerd worden over hoe je het beste om kan gaan met iemand die een eetstoornis heeft. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat er sociale steun wordt gegeven, dat wordt begrepen dat het geen aanstellerij of een uit de hand gelopen afvalpoging is en dat men begrijpt het geen zin heeft om iemand te gaan controleren, het moet vanuit iemand zelf komen. Als laatste is een individuele aanpak van belang omdat anorexia bij iedereen verschillend is.
Als afsluiting vind ik het belangrijk om te noemen dat het ook goed is om hulp te vragen als je niet voldoet aan de criteria van een eetstoornis, maar wel merkt dat het niet goed gaat met eten. Hierbij kan gedacht worden aan te weinig eten, overeten of onregelmatig eten. Dit kan ook stress en negatieve gevoelens en gedrag met zich meebrengen. Het is dus van belang dat er altijd hulp wordt gezocht als er sprake is van een eetprobleem. Dit is mogelijk bij Psycholoog op Afstand. Hier kan een online psycholoog middels internet therapie online individuele psychologische hulp bieden.
Online therapie bij anorexia
Start nu met een online psycholoog
Meld je nu aan voor een intakegesprek met een online psycholoog of psychiater van psycholoogopafstand.nl. Waar, wanneer en hoe jij maar wilt (bv via Facetime, Skype, Whatsapp, chat of email). Zolang je beschikt over internet kun je gebruik maken van onze diensten.
Onze online (Gz-)psychologen zijn ruim ervaren, universitair opgeleid en BIG-gecertificeerd. Hierdoor bieden wij hoogwaardige online hulp. Wij bieden online therapie van Warschau (Polen) tot Sofia (Bulgarije) en van Amsterdam tot Alicante (Spanje).
Start vandaag nog met online therapie!
Vul onderstaand formulier in om je aan te melden voor een eerste gesprek met een online psycholoog of als je vragen hebt over onze werkwijze.
Ook kun je een bericht sturen naar info@psycholoogopafstand.nl
