De ‘jeugd van tegenwoordig’ – en daarmee bedoelen generatie Z (geboren tussen 1995 en 2012) – is ons d’r eentje. Nu is geklaag over kids these days van alle tijden, maar als het om gen Z gaat zijn onze zorgen wellicht wel terecht. Nog nooit eerder gaven zoveel jongeren aan te kampen met problemen als stress, burn-out, angst en depressie, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Nog nooit eerder stonden zoveel jongeren onder behandeling bij een psycholoog. En nog nooit eerder was de wachtlijst bij de jeugd-GGZ zo lang als-ie nu is, zonder het vooruitzicht dat de situatie zal verbeteren.[1]
Is het leven daadwerkelijk zo’n grote uitdaging voor generatie Z of hebben gen Z’ers simpelweg tere zieltjes? Of is er iets anders aan de hand? En belangrijker: wat doen we eraan?
Uitdagingen voor generatie Z
Laten we eerst eens kijken naar de uitdagingen waar generatie Z mee te maken krijgt. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van de mentale klachten van gen Z’ers?
Curlingouders
De ouders van generatie Z behoren veelal tot generatie X (geboren tussen 1965 en 1980) en kenmerken zich door een extreem beschermende houding richting hun kids. De Deense psycholoog Bent Hougaard bedacht er zelfs een term voor: ‘curlingouder’, vernoemd naar de sport curling, waarbij een puck over ijs wordt geworpen en de spelers het ijs in het glijpad van de puck schoonvegen om dat pad zoveel mogelijk te optimaliseren. Dat is precies wat curlingouders ook doen: het pad van hun kroost zoveel mogelijk schoonvegen, zodat het kroost niet over obstakels struikelt.[2]
En ja, dan valt de Echte Wereld zonder bescherming van papa en mama natuurlijk vies tegen. Daar wordt het pad niet langer geprepareerd en zijn obstakels lang niet altijd te vermijden. Problematisch, want “als je nooit hebt mogen vallen, heb je ook niet geleerd hoe je op moet staan,”[3] aldus psycholoog Jos Ahlers, die onderzoek doet naar generatie Z.
Social media
De tweede uitdaging waar deze generatie meer dan andere generaties tegenaan loopt zijn de negatieve effecten van socialmediagebruik. Generatie Z is de eerste generatie die volledig is opgegroeid in een online wereld. Zij kunnen zich een wereld zonder internet en social media niet voorstellen.[4] Dat zie je aan het socialmediagebruik van gen Z’ers, dat groter is dan dat van andere generaties. En dat heeft een keerzijde, want social media zijn volgens 2,2 miljoen mensen in Nederland de oorzaak van verminderd geluk, blijkt uit onderzoek van Newcom. Een groot deel van die 2,2 miljoen bestaat uit gen Z’ers. Volgens hoofdonderzoeker Tim Jonker zorgt social media voor fear of missing out (FOMO), keuzestress en vergelijkingsdrang – niet bepaald dingen waar je je gelukkiger door gaat voelen.[5]
Alles of niets
Op social media lijken we bovendien allemaal alle ballen hoog te kunnen houden en dat zorgt ervoor dat gen Z’ers van zichzelf verwachten dat ze dat in het Echte Leven ook kunnen. Ze willen het állemaal: “gezonder eten én gezellig borrelen met vrienden, helemaal voor hun carrière gaan én tijd met familie en vrienden doorbrengen, mindful leven én al hun notificaties lezen.” Bart Hessing, onderzoeker bij het landelijke Young Professional Onderzoek van Careerwise concludeert terecht: “Dat gaat natuurlijk niet. Maar dat kunnen gen Z’ers moeilijk accepteren, omdat ze denken dat andere jongeren dat wel kunnen.”[6]
Pandemie
Laten we verder niet vergeten dat generatie Z twee jaar pandemie heeft overleefd. Yup, dat hebben we allemaal natuurlijk, maar het verschil is dat Covid-19 bij gen Z midden in de formatieve jaren plaatsvond – en vaak tijdens belangrijke momenten, zoals op kamers gaan, een grote reis maken of beginnen met studeren.[7] En dat is best een verschilletje, zo blijkt uit onderzoek van Motivaction. Voor deze generatie was de pandemie veel disruptiever dan voor oudere generaties. Waar Babyboomers zich post-corona mentaal hetzelfde of zelfs beter (zijn gaan) voelen, heeft gen Z er mentaal een deuk door opgelopen.[8]
Maakbaarheid van het leven
Deels door hun opvoeding hebben gen Z’ers tot slot de overtuiging dat het leven altijd maar leuk moet zijn en dat ze zich continu gelukkig moeten voelen. Dat geluk ligt bovendien voor het oprapen, want deze generatie heeft enorm veel keuzes en vrijheden.[9] Het leven en het geluk zijn volgens generatie Z dus grotendeels ‘maakbaar’. Dat is een mooie en positieve instelling, maar die medaille heeft ook een keerzijde. Want wie zich hyperbewust is van alle mogelijkheden en zich hyperverantwoordelijk voelt voor het eigen geluk, geeft zichzelf ook de schuld als dat geluk het even laat afweten. Dan doe je het kennelijk verkeerd.[10]
Gen Z doorbreekt taboe op psychische gezondheidszorg
Maar laten we even eerlijk zijn: elke generatie heeft natuurlijk zijn uitdagingen. Die van generatie Z verklaren daarom wellicht ook niet dat deze generatie als eerste massaal bij de psycholoog op bank plaatsneemt. Zijn gen Z’ers gewoon tere zieltjes? Experts denken van niet. De grote vraag naar psychische hulp en de toename in het aantal diagnoses kan namelijk ook goed verklaard worden door het feit dat gen Z veel minder last lijkt te hebben van het taboe op de psychische gezondheidszorg.
Jongeren vragen sneller en gemakkelijker om hulp als het niet goed gaat. […] In combinatie met een grote druk leidt dat tot een sprong in hulpvragen.”[11]
– psycholoog Jos Ahlers.
Holistische kijk op gezondheid
Een van de grote voordelen van this time and day is de steeds meer holistisch wordende kijk op gezondheid. De gezondheidszorg beschouwt de fysieke en mentale gezondheid steeds meer als één geheel in plaats van aparte categorieën, en gen Z focust ook steeds meer op het voorkomen van ziekte in plaats van het genezen ervan. Het gevolg? Gen Z’ers vinden goede voeding en beweging belangrijk, doen aan zelfreflectie en mindfulness, verdiepen zich in spiritualiteit en mentale gezondheid, en ja, schakelen dus ook veel sneller een coach, therapeut of psycholoog in als ze denken daar baat bij te hebben.[12]
Mentale ondersteuning voor gen Z
We zijn misschien geneigd om generatie Z af te schrijven als “zich hopeloos verliezend in hun schermen, verdrinkend in de zoektocht naar goedkeuring via social media,”[13] maar dat is waarschijnlijk te kort door de bocht. Gen Z is juist actief op zoek naar manieren om de wereld, waarin níét online zijn eigenlijk geen optie meer is, op een mentaal gezonde manier te navigeren. En gen Z is actief op zoek naar manieren om de maakbaarheid van geluk in het eigen voordeel te gebruiken, zonder de onvermijdelijke tegenslagen op onproductieve wijze op zichzelf te betrekken. En ja, gen Z doet dat onder andere door de hulp van professionals in te schakelen.[14]
Hey, het is oké
Het is voor generatie Z wel belangrijk om te weten dat je even niet oké voelen (paradoxaal genoeg) helemaal oké is. Je een tijdje down voelen betekent niet meteen dat je een depressie hebt, regelmatig druk en moe zijn betekent niet meteen dat je overspannen bent en veel piekeren betekent niet meteen dat je een angststoornis ontwikkelt. Vaak hebben de problemen van gen Z’ers te maken met de hierboven genoemde uitdagingen – dingen waar onze online psychologen, die steeds meer met cliënten van generatie Z werken, prima raad mee weten. In online therapie wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan:
- met tegenslagen, obstakels of faalangst omgaan
- talenten of passies ontdekken en daarvoor durven kiezen
- tevreden en dankbaar zijn en niet telkens meer willen
- de dingen accepteren zoals ze zijn, zonder alles meteen te willen fixen
Online, natuurlijk
Misschien hebben we het ook wel aan gen Z te danken dat online therapie de laatste jaren zo’n vlucht heeft genomen. Er is geen andere generatie die zo comfortabel en gemakkelijk online communiceert dan generatie Z. Online therapie is dan ook ontzettend geschikt voor deze doelgroep, die maximaal van de voordelen ervan kan genieten:
- van laagdrempelige coaching to diepgaande psychotherapie
- met een van de psychologen van ons team die het best bij je past
- vanuit huis (of een andere locatie)
- (ook) buiten kantoortijden of in het weekend
- zonder wachtlijst
- zonder minimaal of vaststaand aantal sessies
- in meerdere talen
Benieuwd naar wat Psycholoog op Afstand voor jou kan betekenen? Maak kosteloos een vrijblijvend kennis met ons en we vertellen je graag meer over ons team en onze werkwijze.
FAQ
Welke generatie heeft het meeste last van stress en burn-out?
Er wordt steeds meer om hulp gevraagd bij stress en burn-out, en opvallend genoeg vooral door gen Z’ers (geboren tussen 1995 en 2012). Dat komt enerzijds omdat generatie Z behoorlijk wat uitdagingen voor de kiezen krijgt, maar anderzijds ook omdat deze generatie simpelweg eerder om hulp vraagt.
Wat is generatie Z?
Gen Z’ers zijn geboren tussen 1995 en 2012 en vormen daarmee de eerste generatie die volledig is opgegroeid in een online wereld. Dat is ook meteen de grootste uitdaging van deze generatie, die met psychische problemen kampt door FOMO, keuzestress en vergelijkingsdrang veroorzaakt door social media.
Waarom heeft generatie Z meer psychische problemen?
De psychische problemen van Generatie Z komen onder andere door een beschermende opvoeding, het trauma van Covid-19 en de omgang met social media. Maar het feit dat gen Z’ers meer dan andere generaties in therapie gaan heeft mogelijk ook te maken met het feit dat deze generatie het taboe op mentale hulp doorbreekt en eerder hulp inschakelt.
Bronnen
[1] Kayla Green. (24 mei 2024). ‘Gen Z en mentale gezondheid: watskeburt?’. NEMO Kennislink, via: nemokennislink.nl; Mijke van Wijk. (30 juni 2023). ‘Onderzoeker: Gen Z’ers zijn te beschermd opgevoed’. Pointer, via: pointer.kro-ncrv.nl; Matthijs Hamster. (z.d.). ‘Waarom millennials en Generatie Z willen dat alles “leuk” is’. Careerwise, via: careerwise.nl.
[2] Van Wijk (2023); Hamster. (z.d.).
[3] Idem.
[4] Van Wijk (2023).
[5] NOS Nieuws. (27 januari 2024). ‘“Minder gelukkig en keuzestress door gebruik sociale media”’. NOS Nieuws, via: nos.nl.
[6] Hamster. (z.d.).
[7] Van Wijk (2023).
[8] Loes Kleijngeld. (22 augustus 2023). ‘Hoe OK is Generatie Z?’. Motivaction, via: motivaction.nl.
[9] Van Wijk (2023).
[10] Hamster. (z.d.).
[11] Van Wijk (2023).
[12] Kleijngeld (2023); Vicki Philips. (24 januari 2023). ‘Gen Z: Hopeless Or Hopeful?’. Forbes, via: forbes.com.
[13] Vrij vertaald uit het Engels, uit: Philips (2023).
[14] Van Wijk (2023); Philips (2023).
